Omdat Dendrobatidae Nederland geen betrouwbare gegevens kon vinden over de omvang van de illegale dierhandel blijft deze buiten beschouwing en beperken wij ons tot haar effecten op het hobbylandschap. Zo is het bekend dat illegale handel in diersoorten kan leiden tot een verarming van genetische diversiteit. Ook stimuleert illegale handel vaak meerdere vormen van stroperij en uitbuiting van de lokale bevolking. Netto heeft dit een groot effect op de natuurlijke leefomgeving (Nellemann et al., 2016, p. 41 - 55).
Voor DN zijn deze zaken een doorn in het oog omdat wij juist proberen om soorten tegen uitsterven te beschermen via een gerichte ondersteuning van natuurbeschermingsprojecten. Met het verlies van genetische diversiteit en een trager populatieherstel daalt ook de efficiëntie van deze inzet. Hiernaast is de noodzaak tot strenge beschermingsregimes en handelsverboden vaak allerminst gunstig voor de lokale gemeenschappen. Zij voelen hiermee namelijk niet alleen de druk van toenemende natuurvernieling, maar door (goedbedoelde) beperkingen vanuit de overheid komen ook de lokale ontwikkelingen in het gedrang. Activiteiten zoals ecotoerisme kunnen daardoor indirect lijden onder de stroperij.
De illegale handel komt echter ook voor bij dieren die niet uit het wild afkomstig zijn. De Excidobates mysteriosus lijkt bijvoorbeeld goed kweekbaar, maar deze soort is niet herleidbaar tot een legale import en daarmee niet toegestaan binnen de hobby. Binnen de hobbyomgeving ligt het accent dus altijd op een sluitende overdrachtsverklaring. Als u niet kunt aantonen dat uw dieren een legale herkomst hebben, mag u deze niet houden.
Voor de vereniging ligt hier een belangrijke functie. Beginnende kikkerhouders weten namelijk niet direct met welke soorten wel en niet goed wordt gekweekt en hoe daarmee het legale hobbyaanbod in nakweekdieren fluctueert. Ook kunnen soorten onder een onjuiste naam worden verhandeld, wat voor iemand zonder goed ontwikkelde soortenkennis niet altijd duidelijk is. Zij weten betrouwbare handelaren daarmee niet te onderscheiden van louche dealers en lopen risico op een illegale overdracht. Verenigingsveteranen hebben vaak al veel van dit uitzoekwerk achter de rug en weten uit ervaring of de zaken kloppen. Ook houden zij via persoonlijk contact in de gaten wie er met welke soorten weet te kweken. Dit uitzoekproces is voor nieuwe toetreders echter nog onbekend, waardoor zij stranden in de vroege fasen van de hobbyverkenning. Gespecialiseerde verenigingen zetten zich precies daarom in voor goede overdracht van kennis en ervaring.
Werkwijze van de vereniging
Om illegale handel terug te dringen is dus vakkennis nodig. Dendrobatidae Nederland biedt deze kennis op verschillende manieren aan. Zo is ons boek Gifkikkers geschikt om zelfstandig soorten te leren identificeren (zelfs handhavingsdiensten gebruiken ons boek). Ook onze magazines, halfjaarlijkse kikkerdagen en de DN-dag helpen u en uw medehobbyisten om vele soorten gifkikkers goed te leren herkennen. Het enige wat de vereniging niet heeft, is een handige app.
De preventie van illegale dierhandel houdt alleen niet op bij kennis over de naamgeving van kikkers. Het vraagt ook om een toezicht op het hobbylandschap en de instandhouding van veilige handelskanalen. Juist op dit punt beschikken veel verenigingen over hun eigen platform. Zij houden hier toezicht op het aanbod en maken duidelijk welke soorten legaal verhandeld mogen worden. Zo voert Dendrobatidae Nederland tijdens de Kikkerdagen niet alleen een gezondheidscontrole uit, maar controleren wij ook op aanwezigheid van niet-toegestane soorten. Kikkerliefhebbers kunnen dit trouwens ook zelf met de DN-toetsingslijst, die op onze website te vinden is. Met deze lijst, de controle op legale herkomst en een sluitende administratie zorgen koper en verkoper voor een betrouwbare overdracht.
Naast het stimuleren van transparantie, vraagt bescherming van kwetsbare soorten soms ook om de durf om in te grijpen. Bij zichtbare overtredingen kan een vereniging individuele leden royeren. In het geval van een wetsovertreding is zij zelfs verplicht tot een melding bij de autoriteiten. De handhavingsdiensten zijn zelf ook regelmatig aanwezig op onze evenementen om een oogje in het zeil te houden.
Wanneer u zelf getuige bent van misstanden, wilt u natuurlijk ook weten wat u kunt doen. De eerste stap is het inwinnen van informatie. Lees u goed in over de soort die u wilt gaan houden en trek na of deze soort in gevangenschap wordt gekweekt of legaal kan worden geïmporteerd via dierenspeciaalzaken. Door over de juiste informatie te beschikken, voorkomt u een valse beschuldiging. Zowel het boek Gifkikkers als de DN-magazines stellen u in staat om dit te controleren.
Vraag waar de dieren vandaan komen, accepteer geen dieren met onduidelijke herkomst en benader bij twijfel een medehobbyist of het bestuur van uw vereniging. Heeft u zich voldoende geïnformeerd en gaat u over tot aankoop, zorg dan voor een ingevulde overdrachtsverklaring en sluitende administratie. Zonder documentatie begaat u een overtreding van de CITES-regelgeving.
Bent u toch (bijna) gedupeerd of ziet u dat anderen zich schuldig (dreigen te) maken aan illegale handel, maak dan een inschatting van de situatie en handel daarnaar. U kunt sommige misstanden al ter plekke voorkomen door het DN-bestuur een signaal te geven. Wanneer het een handeling betreft die zich buiten ons toezicht afspeelt, zowel online als offline, benader dan de autoriteiten en maak de afweging of u met uw melding anoniem wilt blijven. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit of politie is hiervoor bereikbaar via hun algemene contactgegevens, zij neemt uw melding in ontvangst en informeert over de vervolgstappen(5). Als alternatief kunt u anoniem contact opnemen met Meld Misdaad Anoniem, uw persoonlijke gegevens worden dan niet opgeslagen. Wel registreert MMA alle noodzakelijke kenmerken van uw melding en geeft zij deze door aan de autoriteiten(6). Uw melding draagt zo altijd bij aan een eventueel onderzoek.
Besef wel dat u nooit gemachtigd bent om zelfstandig in te grijpen of te onderzoeken. U heeft een plicht om uzelf goed te informeren, maar het verzamelen van belastend bewijsmateriaal dient u aan experts over te laten.
Tot slot
In dit artikel is aangegeven dat verenigingen de illegale dierhandel niet alleen afkeuren maar ook een preventieve functie vervullen. Doordat gespecialiseerde kikkerhouders hun ervaring op nieuwe toetreders overbrengen, voorkomen zij de aanschaf van niet-toegestane soorten. Ook is besproken hoe menselijke fouten binnen CITES-agentschappen een handel soms onbedoeld als illegaal kunnen bestempelen en welke effecten de illegale handel heeft op de toekomst van onze hobby.
Om kwetsbare populaties te behouden, zet Dendrobatidae Nederland zich hard in voor een goede samenwerking met de autoriteiten en houdt zij toezicht op eventuele misstanden. Ondertussen geven gifkikkerhouders het goede voorbeeld door altijd een overdrachtsverklaring te gebruiken.
Heeft u na het lezen van dit artikel nog vragen, mail dan uw bestuur via bestuur@gifkikkerportaal.nl.
Bronvermelding:
Browne, R., Janzen, P., Bagaturov, M., & van Houte, D. (2018). Amphibian Keeper Conservation Breeding Programs. Journal of Zoological Research, 2(1), 29-46
Nellemann, C., Henriksen, R., Kreilhuber, A., Stewart, D., Kotsovou, M., Raxter, P., . . . Barrat, S. (2016). The Rise of Environmental Crime. A Growing Threat to Natural Resources Peace, Development and Security. A UNEP-INTERPOL Rapid Response Assessment. United Nations Environment Programme and RHIPTO Rapid Response–Norwegian Center for Global Analyses.